📢“Kapitalizm ve Krizler: Küresel Politik Ekonomik bir Soruşturma” başlıklı altıncı dosyamız yayında!
Bolca okunması, tartışılması, eleştirilmesi dileğiyle.
Neoliberal kapitalizmin bir tür çıkmazda olduğu artık sır değil. Dünyanın her köşesinde pahalılıktan, yoksulluktan, işsizlikten, borçluluktan mustarip milyarlarca insan ise bir çıkış arıyor.
Dünyanın en saygın iktisatçılarından
#PrabhatPatnaik
anlatıyor.
“Son yıllarda aşırı sağ hareketlerin küresel ölçekteki belirgin yükselişi, faşizm meselesini politik gündemin merkezine yerleştirdi. Faşizm geri dönüyor.”
🔗Enzo Traverso’dan “evrensel faşizm” üzerine.
Paranın kaynağı nedir? Devlet vergilerden mi harcama yapar? Bütçe açığı ekonomi politikasının neden merkezinde? Faizler artırıldığı halde enflasyon neden düşmüyor?
✏️İlhan Döğüş’ten (
@ilhandogus
) kapsamlı bir değerlendirme.
İsyan ile devrim arasındaki fark, amaçlarında aranmamalıdır; her ikisinin de amacı aynı, yani iktidarı ele geçirmek olabilir. Ancak isyanı devrimden esas ayıran şey, daha ziyade, farklı bir zaman deneyimidir.
Furio Jesi’den “isyanın zamanı” üzerine.
Bloch’tan Adorno’ya, Sartre’dan Banaji’ye yirminci yüzyılda geliştirilen bir dizi faşizm teorisinden hareketle, bu analojinin bize ne gibi bilişsel ve stratejik olanaklar sunduğu üzerine kapsamlı bir tartışma...
Alberto Toscano’dan “geç faşizm” üzerine.
🔴DOSYA ÇAĞRISI: “Dünden Bugüne, Devletten Topluma Borç”
Bu dosya boyunca, borcun tarihsel kökenini ve geçirdiği dönüşümleri inceleyerek, günümüzde büründüğü farklı biçimleri ve bunun toplumsal sonuçlarını konuşmayı amaçlıyoruz.
Deleuze’ün Foucault üzerine derslerinin üçüncü cildi “Özneleşme”, editörlerimizden
@mustehzikedi
’nin çevirisiyle,
@otonomyayin
etiketiyle önümüzdeki hafta raflardaki yerini alıyor.
🔗Kitaptan tadımlık: Felsefe neden Yunanlılarla birlikte ortaya çıktı?
🎂Textum Dergi 4 yaşında.
Dört yıldır hiçbir çıkar gözetmeden, tümüyle gönüllü ve kolektif bir çabayla ürettiğimiz 6 dosyada ve 200’e yakın içerikte emeği geçen tüm yazarlarımıza, çevirmenlerimize, okurlarımıza teşekkürler.
⭐️Vamos bien!
Uzun süren bir sessizliğin ardından yeniden merhaba - buradayız, hâlâ!
🔗DOSYA ÇAĞRISI: "Kapitalizm ve Krizler: Küresel Politik Ekonomik bir Soruşturma"
“Her on yılda bir 68 Mayısı hakkında konuşmak için özel bir neden yok. Ancak onun yorumlanış tarihinin yeni bir incelemesi, bugünkü durumunu analiz etmemize yardımcı olabilecek bazı sonuçlar doğurabilir.”
#JacquesRanci
ère’den “Mayıs 68 olayı” üzerine.
ABD merkezli “siyasi kapitalizm” tartışmalarını ele alan bu yazı, Robert Brenner’ın siyasi kapitalizmin “sermayenin kâr oranını saf politik güç ile belirleyen yeni bir birikim rejimi olduğu” tespitini açıyor.
✏️Berkay Koçak’ın (
@drqerqay
) yazısı.
“Zenginleşmeyi anlatmadan yoksullaşmayı anlatmak mümkün değildir; zenginlik ve yoksulluk, bu anlamda Janus’un iki yüzü gibi aynı hikâyenin parçalarıdır.”
🎙️
@ahmethasimkose
ve
@BahceSerdal
anlatıyor.
“Marx’ın özgürleştirici aklına, tarihsel materyalizme ve toplumsal diyalektiği genel olarak analizin yönlendiricisi olarak alan sorgulamalara devam eden bir bağlılık anlamında konumumu Marksizm Artı olarak özetleyebilirim.”
✏️Göran Therborn’un yazısı.
Enflasyonla mücadelenin ötesinde üstlendikleri yeni rollerle ve araçlarla merkez bankaları, 2008 krizinden bu yana tartışmaların da merkezinde.
✏️Derya Başarangil’den merkez bankalarının kriz yönetimindeki rollerine ilişkin tarihsel bir analiz.
DOSYA ÇAĞRISI:
Kapitalizm ve Krizler: Küresel Politik Ekonomik bir Soruşturma
Dünya Ekonomik Forumu’nun 54. buluşması 15-19 Ocak 2024’te gelenek olduğu üzere Davos’ta düzenleniyor. 2023 yılında Davos’taki tartışmalara çoklu kriz (polycrisis) kavramı damga vurmuştu. Bu yılki tema
“Le Pen, Trump, Putin, Bolsonaro, Modi, Meloni... Adlarını bir çırpıda saydığımız bu “aşırı sağ” liderlerin yükselişi, kökleri günümüz kapitalizminin krizlerine ve çelişkilerine dayanan küresel bir dalgaya mı işaret ediyor?”
🔗Ugo Palheta anlatıyor.
“Solun kapitalizmin ötesinde bir ufku olmadığında artık kolektif siyasetin önemli olduğuna dair inanç da ortadan kalkar. Böylece bireyciliğe, estetizme, özelleştirmeye ve ahlakçılığa gömülen, hiçbir yere varma umudu olmayan bir sol ortaya çıkar.”
Dert etmemiz gereken şey robotlar değil, eskiden olduğu veya olması gerektiği kadar hızlı iş yaratamayan, kalıcı bir iş ve ekonomik güvenlik duygusu oluşturamayan kapitalizm.
“Otomasyon ve İşin Geleceği” kitabının yazarı Aaron Benanav anlatıyor.
“Yeni teknolojiler, özellikle yapay zekâ ve internet, komünist bir toplum inşa etmeyi çok daha kolaylaştıracak. Ancak bunun nasıl ve neden böyle olacağı konusunda daha net olmalıyız.”
🎙️Aaron Benanav’ı dinliyoruz.
Marksist düşünür ve devrimci
#AntonioGramsci
133 yıl önce bugün dünyaya geldi. İtalyan komünistin fikirleri, Hapishane Defterleri'nden Seçmeler'in İngilizceye çevrilmesiyle dünya çapında yayılmaya başladı.
Marzia Maccaferri anlatıyor.
Orman yangınları, seller, kıtlık, kuraklık, iklim değişikliği... Dünya bir felâketten diğerine sürüklenirken ona “sonlardan bir son” beğenmek zorunda değiliz.
Jodi Dean’den dünyanın değil, kapitalizmin sonunu düşünmeye bir davet.
“Faşizmi silahlı çetelere ya da siyasetin militarizasyonuna indirgediğimizde, bunun sadece bir dizi baskı tekniği ya da yıldırma yöntemi değil, hegemonik bir çağrıya sahip siyasi bir proje olduğu gerçeğini ıskalıyoruz.”
Ugo Palheta’dan neofaşizm üzerine.
Sosyolog
#PierreBourdieu
, 22 yıl önce bugün aramızdan ayrıldı.
🔗Bourdieu’nun Akademik Aklın Eleştirisi: Pascalca Düşünme Çabaları başlıklı kitabını incelediği bu yazısında Uğur Sümbül, Fransız düşünürün kavram setinin bir dökümünü yapıyor.
“Biz bu üniversiteleri çadırlardan inşa etmiştik. Ve şimdi, arkadaşlarımızın desteğiyle bir kez daha çadırlardan inşa edeceğiz.”
✏️Ulaş Taştekin’den konferans notları, ve Gazzeli akademisyenlerin çağrısı...
“Biz feministler, yaptığımız pek çok şeyi bir emek mücadelesi biçimi olarak düşünsek nasıl olurdu? Ya da ırkçılık karşıtları böyle düşünselerdi?”
🔗Nancy Fraser, Capital & Class’tan Jule Goikoetxea’nın sorularını yanıtlıyor.
“Weltschmerz; ya da kaygı, keder ve usanç kavramlarını aşan bir hayattan bıkmışlık hissi, bazı akademisyenler için sanıldığından daha derin bir umutsuzluk ifade ediyor: Akademik projeye duyulan umutsuzluk.”
✏️Richard Hall’den “akademik emek” üzerine.
“Tarihsel faşizmin bu açıklamasında eksik olan şey kapitalizmin emperyalizm aşamasındaki kapitalist kriz meselesidir. Faşizmi bilhassa emperyalist aşamadaki kapitalist krize bir tepki olarak anlamak üç sebepten ötürü önemlidir.”
🔗Ken Kawashima anlatıyor.
“Neoliberal kapitalizmin bir tür çıkmazda olması dışında günümüzde kapitalizm pek de değişmiş değil. Mevcut durumla nasıl başa çıkacağı, neoliberal kapitalizmin değişiminin niteliğini tayin edecektir.”
🎙️Prabhat Patnaik anlatıyor.
Karl Marx, kızı Jenny ile birlikte Paris Komünü’ne hayalî bir yolculuk yapsaydı neler olurdu?
🔴“Marx Paris’te, 1871” kitabının yazarlarından Olivier Besancenot ile Paris Komünü’nün barikatları arasında kısa bir yolculuk.
“Eşitlik insanlar arasındaki nicel bir ortaklık değil, insanların aynı anda herkese ve herhangi birine ait olan müşterek bir iktidarın sahipleri olarak eyleme kapasiteleridir.”
#JacquesRanci
ère anlatıyor.
“İlginç olan soru, ekonomi, sağlık, demokrasi vb. alanlardaki krizlerin birbiriyle nasıl ilişkili olduğu, küresel neoliberalizmde sistemsel bir krizin neden bu şekilde ortaya çıktığı ve bu konuda neler yapılabileceğidir.”
🎙️Alfredo Saad-Filho anlatıyor.
#RosaLuxemburg
ve
#KarlLiebknecht
105 yıl önce bugün katledildi.
“... Luxemburg’un aslında öldürülmediği, askerlerden kaçtığı ve günü geldiğinde yeniden savaşçıların başına geçerek onları zafere taşıyacağı efsanesi dilden dile dolaştı.”
“İsyan ile devrim arasındaki fark, amaçlarında aranmamalıdır; her ikisinin de amacı aynı, yani iktidarı ele geçirmek olabilir. Ancak isyanı devrimden esas ayıran şey, daha ziyade, farklı bir zaman deneyimidir.”
✏️Furio Jesi’den isyanın zamanı üzerine.
Ekim Devrimi’nin önderi, büyük devrimci Vladimir İlyiç
#Lenin
100 yıl önce bugün hayatını kaybetti.
🔗Candaş Ayan’dan, Alan Shandro’nun Lenin ve Hegemonya Mantığı kitabı üzerine bir değerlendirme.
“Devlet, sınıflı toplumun bir veçhesidir ve Engels’in benzersiz güzellikteki bir paragrafta belirttiği üzere, sınıfların ortadan kalktığı süreçten geçerken devleti antika müzesinde ait olduğu yere, bronz balta ile çıkrığın yanına koyarsınız.”
#GillesDeleuze
’ün Foucault Üzerine Dersler’’inin üçüncü cildi Özneleşme şimdi
@otonomyayin
sitesinde online satışta, önümüzdeki haftadan itibaren kitapçılarda:
🔗Kitaptan tadımlık: Felsefe neden Yunanlılar birlikte ortaya çıktı?
2008 krizi Çin hegemonyasının başlangıcı olabilir mi?
🔗Can Deniz Turna, 2008 bu yana devam eden kriz halini, ABD ve Çin arasında artan rekabeti ve ticari/askerî gerilimleri Arrighi’nin sistemik birikim döngüleri yaklaşımını kullanarak anlamaya çalışıyor.
The world situation has long been described as a dead end. And billions of people around the world, suffering from high prices, poverty, unemployment and indebtedness, are looking for a way out.
Our Prabhat Patnaik interview is now in English.
“15 Ocak akşamı saat 9’da Liebknecht, Luxemburg ve Pieck saklandıkları yerde tutuklanarak Eden Otel’e götürüldüler. Birkaç saat sonra Liebknecht’in cansız bedeni -kimliği belirsiz bir kişinin cesedi olarak- acil servise götürüldü; Luxemburg’un cesedi ise Liechtenstein köprüsünden
ABD merkezli “siyasi kapitalizm” tartışmalarını ele aldığı bu yazıda Berkay Koçak, Robert Brenner’ın siyasi kapitalizmin “sermayenin kâr oranını saf politik güç ile belirleyen yeni bir birikim rejimi olduğu” tespitini açıyor.
Deleuze’ün Vincennes Üniversitesi’nde Foucault üzerine verdiği derslerin üçüncü cildi Özneleşme,
@otonomyayin
etiketiyle raflarda:
🔗Kitaptan tadımlık: Felsefe neden Yunanlılarla birlikte oraya çıktı?
7⃣Mustafa Çağlar Atmaca: Yaşamın dördüncü boyutu
8⃣Noam Chomsky ile söyleşi: İyimser olmak için nedenlerimiz var
9⃣Sümercan Bozkurt: AKP’nin emek rejimi, otoriterleşme ve Türkiye’nin zombi neoliberalizmi
Filmleriyle, yazılarıyla, yaşamıyla ve siyasi duruşuyla sinema dünyasının en tartışmalı yönetmenlerinden biri olan
#Pasolini
102 yıl önce bugün doğdu.
Lütfü Doğan, günümüz toplumuna Pasolini’nin kamerasından bir bakış atıyor:
🔟Pınar Bedirhanoğlu ile söyleşi: Neoliberalizm ve devlet
1⃣1⃣Galip Yalman ile söyleşi: Neoliberalizm ve otoriterleşme
1⃣2⃣Sungur Savran ile söyleşi: Neoliberalizm ve mücadele
"Kimilerince Marksizm çoktan başarısızlığa uğramıştır. Bu, tıpkı en sevdiğin karakteri sezonun başında öldürmelerine ve artık diziyi seyretmek istememene benzer bir durum. Ben krizi bu şekilde ele alabileceğimizi düşünmüyorum."
🔗Asad Haider anlatıyor.
#12Eyl
ül, dönemin işveren sendikası TİSK'in başkanı Halit Narin'in ifadeleriyle 'artık gülme sırasının patronlarda olduğu' bir dönemin kapılarını aralıyordu. Darbenin kırk üçüncü yılında, sermayenin yüzü gülmeye devam ediyor.
Ebru Deniz Ozan anlatıyor.
“Ortada tam teşekküllü bir faşist devlet yok, ama öte yandan neofaşizm kendisini eleştirenleri susturmak için faşist yöntemler kullanıyor.”
Hindistanlı Marksist iktisatçı Prabhat Patnaik,
@pinarkahyaa
’nın sorularını yanıtladı.
Historical Materialism Konferansının İstanbul ayağı vesilesiyle yakaladığımız Alfredo Saad-Filho ile Burak Ceylan’ın gerçekleştirdiği bu söyleşi, çoklu krizin her kriz başlığını ayrı ayrı ele almak yerine, bu başlıkların ilişkiselliğini vurguluyor.
ABD’de 2024 başkanlık seçimlerine 300 günden az bir vakit kaldı. Dört yıllık aranın ardından
#Trump
cumhuriyetçilerin en güçlü adayı olarak yeniden öne çıkarken faşizm tartışmaları da gündemde.
🔗Enzo Traverso’dan post-faşizm üzerine:
Sistemik birikim döngüleri yaklaşımı üzerinden Çin’i analiz ettiği bu yazıda Can Deniz Turna, 2008’den bu yana dünyada devam eden kriz halini, ABD ve Çin arasında artan rekabeti ve artan gerilimleri Arrighi’nin yaklaşımını kullanarak anlamaya çalışıyor.
“Kimilerince Marksizm çoktan, diyelim ki 1928’de, başarısızlığa uğramıştır. Bu, tıpkı en sevdiğin karakteri sezonun başında öldürmelerine ve artık diziyi seyretmek istememene benzer bir durum. Ben krizi bu şekilde ele alabileceğimizi düşünmüyorum.”
Ana akım talep yönlü enflasyon teorisine karşı çıktığı bu yazısında İlhan Döğüş’ün enflasyonun kaynağına yönelik eleştirisi, “enflasyonla mücadele” adı altında yürütülen somut politikalara da itirazı içeriyor.
“Her iki sözcüğün de bildik anlamlarından hareketle isyanı stratejik bir ufka yerleştirilebilen ancak kendi içinde uzun vadeli bir stratejiyi ima etmeyen anlık bir ayaklanmacı infilak, devrimi ise orta ve uzun vadede nihai hedeflere doğru koordine edilmiş ve yönlendirilmiş
“Hitler’in veya Mussolini’nin şiddet kullanmayan ve Avrupa’yı yahut dünyayı soykırıma/savaşlara sürüklemeyecek bir halefini hayal etmek mümkünse, o zaman bu halef ne bakımdan faşist olabilir?”
🔗David Renton’dan faşizmin şiddet ile ilişkisi üzerine.
“68 Mayısı’nın ünlü ‘Hayal gücü iktidara’ sloganından çıkarılabilecek anlam bu. Ancak ‘hayal gücü’ rüya gibi bir fantezi değildir. Biçimlerin icadıdır. Ve siyaset de bir biçim icadıdır.”
#JacquesRanci
ère’den “68 Mayısı’nı yeniden siyasallaştırmak”
Nancy Fraser, Capital & Class’tan Jule Goikoetxea’ın sorularını yanıtladığı bu söyleşide toplumsal cinsiyeti, ırkı ve sınıfı emek kavramı çerçevesinde yeniden düşünerek kapitalizmin genişletilmiş bir tanımını ortaya koyuyor.
“İnsan bir kenti, sokaklarında bir çocuk gibi oynayarak ya da bir kızla dolaşarak olduğundan çok daha fazla, kaçarak ya da ileri atılarak, saldırarak ve saldırıya uğrayarak sahiplenir. İsyan ânında kişi artık o kentte yalnız değildir.”
“Yunanlılar ile felsefe arasındaki bu ayrıcalıklı ilişki –şimdilik ‘ayrıcalıklı’ diyelim- sorunu, bu soru nereden geliyor? Nereden geliyor bu soru?”
#GillesDeleuze
’ün Foucault üzerine derslerinin üçüncü cildi “Özneleşme”den tadımlık bir kesit:
Göran Therborn, kendisine yöneltilen 20. yüzyılın ufkuyla sınırlı kalma eleştirisini, bir süredir çizdiği “kötümser” dünya analizini ekoloji, yeni jeopolitik çelişkiler ve eşitsizlikler üzerinden yeniden bir değerlendirmeye tabi tutarak yanıtlıyor
📢Kapitalizm ve Krizler: Küresel Politik Ekonomik bir Soruşturma başlıklı dosyamıza yazı özetlerinizi göndermek için son tarih 30 Ocak 2024.
Sorularınız için bize yazın: iletisim
@textumdergi
.net
DOSYA ÇAĞRISI:
Kapitalizm ve Krizler: Küresel Politik Ekonomik bir Soruşturma
Dünya Ekonomik Forumu’nun 54. buluşması 15-19 Ocak 2024’te gelenek olduğu üzere Davos’ta düzenleniyor. 2023 yılında Davos’taki tartışmalara çoklu kriz (polycrisis) kavramı damga vurmuştu. Bu yılki tema
“İşçi fakülteleri, işçi sınıfını ve köylüleri üniversiteye sokmanın bir yöntemi olmasının yanı sıra, o zamana kadar eğitim alamamış, tahsilleri bir biçimiyle aksamış işçi ve köylülerin temel eğitim almasını da hedefliyordu.”
2008 kriziyle birlikte enflasyonla mücadelenin ötesinde yeni roller ve araçlar üstlenen merkez bankalarını tarihsel bir perspektiften ele aldığı bu yazıda Derya Başarangil, meselenin güç ilişkileri boyutunu da ihmal etmiyor.
“Peki, bir siyasi hareketin Marksist bir bakış açısıyla neofaşist olarak sınıflandırılmasının kriterleri ne olmalıdır? Düşmanlarımızı incelerken çok ciddi olmalıyız. Düşmanını tanımayan kazanamaz.”
🔗Faşizm tartışmalarına bir katkı da Valerio Arcary’den.
@fahriulus
Uyarınız sonrası Dünya Bankasının verilerini kullanarak hesaplamaları kendisi yaptı. Projenin duyurulduğu tarihte (2013) dünya servetinin %29’u 21 trilyon ABD dolarına tekabül ediyor. Metin içerisinde de bu şekilde bir düzeltme yaptık.
“İsrailli işgal güçleri binalarımızı ortadan kaldırsa da üniversitelerimiz hâlâ yaşıyor.”
✏️Gazzeli akademisyenlerden ve üniversite yönetimlerinden dünyaya açık mektup...