dom sztuki ludowej
@siewiera_jakub
Followers
11,680
Following
87
Media
1,112
Statuses
7,181
Explore trending content on Musk Viewer
My World
• 164770 Tweets
Into the Depth with YUTA
• 36615 Tweets
渋沢栄一
• 35028 Tweets
スーパーヒーロー
• 16387 Tweets
TEN FIREWORK IT
• 16087 Tweets
Gセルフ
• 15187 Tweets
タリーズ
• 13022 Tweets
マックス
• 11035 Tweets
イグナイター
• 10290 Tweets
Przepraszam za to rozpikselowane zdjęcie, ale innego nie znalazłem.
W 2006 roku w wieku 103 lat zmarł Jan Janos, ostatni chłop pańszczyźniany na ziemiach polskich. Oczywiście pracę na rzecz pana w kluczu dunajeckim skończył w roku 1931 wraz z ustawą sejmową znoszącą żelarskie
26
185
2K
Ciągle w Rzymie.
Wg mnie to powinno być u nas masowe. Zapiekanki to jednak trochę za mało.
Mamy dobre wędliny i niezłe sery. Lubimy smażyć. Potrafimy ukisić całkiem sporo. Pieczemy dobre pieczywo. Na ciepło, na zimno.
A jeśli nie wędlina to czemu nie mioloniak, pieczarki czy
106
68
1K
Jak mówił Chris Niedenthal, to jedno z jego najstarszych "zawodowych" zdjęć o Polsce. Fotografia pochodzi z końca lat 60tych a została wykonana w okolicach Krynicy Górskiej.
Najmłodsze dzieci jeśli nie w koszu pod powałą, owinięte ściśle w płótno, pozostawione często pod
23
115
1K
Trwa wielki post, który dawniej w pewien sposób był duchowym wytłumaczeniem biedy. Na przednówku naprawdę nie było łatwo. Wielu biedniejszych żyło na borg. Pamiętam pewien zapis badawczy z okresu międzywojennego, kiedy to po wejściu do walącej się nieogrzanej chałupinki oczom
26
129
1K
Z niewielkiego oddalenia, dyskretnie, jakby anonimowo ale z pełną mocą. Mężczyźni zdejmują czapki i klękają przed Przenajświętszym Sakramentem. Jest mokro, błotniście..., no i co z tego!
Ale wiedzą coś jeszcze. Któryś z sąsiadów niedługo umrze. Być może nawet znają jego nazwisko.
44
163
1K
To znane i komentowane zdjęcie może przywodzić różne skojarzenia jeśli nie zna się tła. Niektórzy popukają się w głowę i powiedzą, że jak można klękać w błocie przed "panem w sukience". Ale jest inaczej. Dla mnie to zdjęcie jest pełne patosu. Ci mężczyźni pewnie wiedzą do kogo
49
86
1K
"Piszecie do mnie w listach", że dobrze byłoby opowiedzieć trochę o symbolice domowego progu.
Spójrzcie zatem na masywny próg, przy którym (lata 30te ubiegłego wieku), gdzieś na Wołyniu, spotykamy miejscowych gospodarzy. To miejsce symbolicznie ambiwalentne, mediacyjne. Oddziela
32
122
958
W kulturze ludowej obchodzimy dzisiaj dzień Matki Boskiej Jagodnej, opiekunki kobiet brzemiennych, tych które mają problem z zajściem w ciążę jak również tych, które utraciły swoje dzieci. Tego dnia obowiązywał na wsi zakaz zbierania owoców leśnych aby nie zabrakło ich dla
16
156
895
Czy warto w 33 stopniowym upale iść w samo południe (akurat nieopodal przejeżdżałem) trochę ponad 1 km polem w jedną stronę, aby zobaczyć lokalną kapliczkę z figurą św Jana Nepomucena z 1857 roku? Dla mnie warto.
Dryszczów, gm. Żmudź
31
54
883
Wołyń
Nic nie pozostało z rodzinnej wsi tej kobiety.
Zdjęcie pochodzi z książki "Dziewczyny z Wołynia".
11
157
773
Spośród genetycznych typów wsi (jest ich przynajmniej dziewięć) najbardziej lubię okolnice oraz wielodrożnice. Z okolnicami jest ten problem, że do dzisiejszych czasów w Polsce zachowało się niewiele tego typu wsi w czytelnej formie. Okolnica to inaczej wieś placowa, gdzie wokół
19
59
717
Jakby Polska wyglądałaby dzisiaj gdyby nie potop szwedzki? Jaka byłaby pozycja niektórych miast, które wówczas utraciły swoje znaczenie? Ile tysięcy metrów kwadratowych powierzchni muzealnych więcej byśmy potrzebowali aby pomieścić wszystkie wywiezione dobra?
W tym przypadku
60
112
685
Lata międzywojnia, dwóch chłopców ze Sławska zabiera się do jedzenia chleba. Być może jest to "bieda chleb", czyli np z domieszką brzozowej kory. W ówczesnych chlebie, szczególnie gdy było bardzo biednie, duży udział miała właśnie kruszona jadalna brzoza.
Kiedy było trochę
33
102
646
Wspólny posiłek u wójta (1922)
Czy lubicie odwiedzać cały czas będące w modzie karczmy z tzw. chłopskim jedzeniem? Ja od czasu do czasu lubię, ale zawsze wchodzę tam z poczuciem uczestnictwa w spektaklu. Wszystkie te kociołki drwala, michy Boryny czy żurki z większą ilością
51
87
651
Można by powiedzieć - istny raj! Na przedwojennym Polesiu istniały chutory, o których istnieniu poborcy podatkowi nie mieli pojęcia.
Ale tak naprawdę Polesie było najbiedniejszym rejonem w okresie II RP. Najbiedniejszym i największym (około 10% powierzchni kraju). Jednak pomimo
26
71
627
Zdjęcie (1953) pochodzi z Węgier, gdzie chleb - o czym wcześniej nie wiedziałem - noszono także na głowie. Ale to tylko tak, dla clickbaitu:)
Wracamy jednak do Polski skąd pochodzą poniższe wierzenia, nakazy oraz zakazy związane z chlebem.
Na chlebie kreślono/wycinano znak
47
84
614
98 lat temu raczej nikt z ówczesnych mieszkańców Kabat raczej specjalnie sobie głowy nie zawracał jakimś tam metrem.
Jest rok 1925 kiedy zrobiono to zdjęcie.
I dokładnie w tym samym roku zapadają pierwsze decyzje dotyczące budowy metra. A już dwa lata później zatwierdzono
18
63
586
Wiecie jak na Kurpiowszczyźnie nazywano taki warkocz z kłosów? To "przepiórka", czyli pozostawiona na koniec żniw garść niezżętego zboża, którą przyozdabiano kwiatami oraz wstążkami. W środek wkładano płaski kamień, na którym kładło się chleb i sól. Wyrażało to życzenie, aby
14
69
571
"Trumna chłopska" czy też wg pierwotnego tytułu A. Gierymskiego, "Ostatnie". Jeśli mowa o ostatnim dziecku, które niedawno zmarło, to bohaterom obrazu właśnie zawalił się świat. Widać szaloną rozpacz kobiety i ten pozorny spokój mężczyzny.
W świecie dawnej kultury ludowej
14
66
532
Przepraszam za spóźnienie, ale nie miałem wcześniej czasu.
To był jeden z najbardziej typowych (jeszcze w pierwszej połowie XX wieku) obrazków w Dzień Zaduszny. Okolice kościołów i cmentarzy były pełne dziadów proszalnych. Jak dosyć powszechnie sądzono, dziad i pies potrafią
16
65
522
Ciąg dalszy
Gdy dziecko osiągało wiek 6-7 lat zaczynało być wdrażane do obowiązków domowych i około domowych. Dziewczynki pomagały w kuchni, w domu (np. zamiatanie)oraz przy lżejszych pracach gospodarskich (np. w ogrodzie). Chłopcy, rzecz jasna, zaczynali zdobywać pierwsze szlify
26
61
527
Bardzo lubię to zdjęcie Pawła Pierścińskiego. Świetnie zbudowana perspektywa oraz kadrowanie zagrały tak jak trzeba. Zarówno kobieta jak i oddalony kościół stają się równoprawnymi bohaterami tytułowej fotografii. Przedstawiony wycinek wiejskiego pejzażu dostarczania wrażenia
21
50
522
Dziewczynka z Frasobliwym. Chociaż dla niej (Rabka) mógł być po prostu Świętą Turbacyją.
Ten wizerunek Chrystusa wydaje się być absolutnie arcypolskim i chociaż wywodzi się z ziem kultury niemieckojęzycznej oraz terenów dzisiejszej Holandii (XIV w.) to chyba nigdzie tak mocno
17
89
525
Najlepsza kosa to ta, która po uderzeniu w kamień najdłużej brzęczy.
Kurczę, przecież jeszcze nie tak dawno temu-klepanie i ostrzenie kosy - to były dźwięki, które w tym okresie wręcz otaczały człowieka!
Przy żniwach pracowali wszyscy. Skoszone zborze zbierały kobiety i wiązały.
46
52
502
Pejoratywne określenie kogoś "ciotą" nie budzi dzisiaj wątpliwości wobec kogo jest skierowane. Na dawnej polskiej wsi usłyszeć podobny "epitet" usłyszeć mogły samotnie żyjące kobiety (status wdowy był jednak trochę inny, chociaż i one były zaliczane do grona ciot). "Ciota" to
18
63
497
Przyszedł czas na zapowiadany wątek o wierzbie. Jest to drzewo rosnące głównie na terenach podmokłych co ma istotny związek z przypisywaną jej symboliką. Łączy bowiem w sobie siły witalne ze śmiercią i zepsuciem. Rozwijające się wczesną wiosną liście wierzby
22
52
499
To nie jest jakaś tam zwyczajna piwniczka tylko wejście do dawnej dworskiej lodowni w Broniszowie (woj. podkarpackie)
Przez te najcieplejsze miesiące w roku tego typu pomieszczenia były niezwykle ważne i jeśli dobrze zbudowane, sprawdzały się. Ich podstawową funkcją była rzecz
22
57
504
Generalnie dwa razy do roku urządzano świniobicie. Przed Wielkanocą oraz, mniej więcej teraz, czyli w okresie adwentu (przedgodów).
Wybór "mocnych" zdjęć ilustrujących świniobicie jest całkiem spory, ale nie widzę większego powodu aby w ten tani sposób przykuwać Waszą uwagę.
66
44
483
marginesie, ciekawe co by powiedzieli nasi przodkowie zaglądając dzisiaj do pierwszego lepszego wielkomiejskiego śmietnika lub do uczniowskiego plecaka pełnego "zielonych" kanapek.
4
11
469
Po prostu ładna przydrożna kapliczka. W środku stoi Nepomucen. To wotum dziękczynne wystawione przez jednego z gospodarzy za ocalenie z zawieruchy I wojny światowej. Kapliczkę postawiono w 1918 roku a figura świetego pochodzi mniej więcej z połowy XIX i została znaleziona przez
4
43
460
Skromny posiłek poleskiej rodziny. Przy stole siedzą: dziad Piotr Mielech, jego córka Praskowia Piotrowna z mężem Nikołajem Chmielewskim i dziećmi.
W czasie Wielkiego Postu na stole pojawiał się żur (za kilkadziesiąt dni znienawidzony), śledź, kapusta, brukiew, ziemniaki.
21
56
471
Dawniej pilnowano aby nie kąpać się w rzekach, stawach czy jeziorach przed świętym Janem. Uważano, że dopóki Jan nie ochrzci wody ta jest siedliskiem wszelkiej maści istot demonicznych. Przesąd (?) ten trwa gdzieniegdzie do dziś. No właśnie, czy do końca przesąd - to pytanie do
60
39
456
Nie mogło zabraknąć mojego ulubionego elementu architektonicznego czyli ganku. Pierwotnie ten ważny detal architektoniczny - jak pisze Z. Gloger - szczególną rolę odgrywał w osadach drobnoszlacheckich, wyróżniając je w stosunku do wsi chłopskich. Jak wspomina tenże autor, ganki
11
46
453
Patrząc na obraz V. Maksimowa jesteśmy świadkami przejmującej sceny modlitwy, najpewniej w intencji ciężko chorego/umierającego męża. To dom prawosławny, a więc święty kąt znajduje się we wschodnim rogu chaty a modląca zwraca się w stronę wschodzącego słońca.
Święty kąt
9
36
451
Niezwykle popularny chaber nazywany był u Komiaków (dawniej Zyrian) "okiem południcy".
Południca była żeńską istotą demoniczną, która atakowała osoby przebywające na polach (szczególnie w niezacienionych miejscach) w okolicach południa. Jak podają "świadkowie", najczęściej
16
38
442
W bolońskiej bazylice świętego Petroniusza, której już zewnętrzny wygląd wzbudza ciekawość, znajduje się pewien fresk, z powodu którego w 2005 roku świątynia miała zostać wysadzona w powietrze. Otóż w bocznej kaplicy Trzech Króli Giovanni da Modena namalował Mahometa, który
4
53
411
Stara zegarowa skrzynia po drobnym stolarskim zabiegu może służyć jako kuchenna szafka. Co byście jednak powiedzieli gdyby dać jej drugie życie w formie kapliczki?
24
40
418
Czy wiecie, że taki rybak z Półwyspu Helskiego jeszcze kilkadziesiąt lat temu (a może ktoś to jeszcze praktykuje?) mógł dostać na obiad wronę z nadzieniem z suszonych owoców. Ptaki te jadano głównie wiosną. A oprócz codziennych warzyw (ziemniaki, cebula, groch) oraz ryb mogło się
15
33
401
Dawniej postów przestrzegano bardziej rygorystycznie a i dni postnych wypadało więcej. Fakt, że na przednówku zapasów i tak powoli zaczynało brakować, więc okres wielkiego postu wpisywał się w ten czas idealnie. Gospodynie szorowały naczynia z resztek tłuszczu, a jeśli ktoś miał
12
57
406
A gdyby tak ten nadmorski dom stał w Danii i spojrzelibyśmy w okno i zobaczylibyśmy dwa ceramiczne pieski ustawione do siebie grzbietami. To co by to oznaczało? Ano, że gospodarz domu jest marynarzem i obecnie przebywa na morzu. Pieski skierowane pyszczkami do siebie mówią, że
9
17
400
O kapliczkach było już całkiem sporo, ale zawsze znajdzie się coś do dopowiedzenia. Otóż, co ucieszy wielu, dzięki kapliczkom mamy całkiem sporo pomników przyrody. Drzewa, na którym wisi kapliczka nie wolno ściąć! To niepisane prawo jest przestrzegane od pokoleń. Jeśli obiekt
8
57
400
Premiera "Chłopów" już lada moment, tak więc z tej okazji mała ciekawostka.
Wesele było zawsze jednym z najważniejszych momentów rodzinno-społecznego życia wsi. Podczas obrzędu pewnym rytualnym zabiegom podlegały włosy panny młodej. Rozpuszczone (musowo), czesano (czasem
8
44
397
Zdesakralizowała się nam przestrzeń domowa.
Dawniej w wiejskiej chacie, obrzędowość wyróżniała co najmniej trzy szczególne miejsca: święty kąt, próg oraz piec.
Piec, to miejsce gdzie spotyka się sacrum i profanum. Punkt potencjalnie niebezpieczny, ponieważ przez komin mogły
22
43
392
No gapcio ze mnie, że przez tyle czasu niczego nie napisałem o domowym wypieku chleba.
Zatem zakładamy fartuchy i do roboty (ewentualnie do lektury)!
Potrzebna będzie dzieża. W niej rozczynimy i wyrobimy ciasto. Najlepsze są ponoć te z dębiny i dobrze by było gdyby w drzewo, z
36
51
394
Na Wileńszczyźnie w swoim czasie spędziłem w sumie około dwóch miesięcy. Prawie wszędzie docierałem pieszo lub stopem. Jest tam wiele urokliwych, fotogenicznych miejsc jak chociażby ta kapliczka gdzieś na skraju Puszczy Rudnickiej. Ale jest także coś czego właściwie u nas nie ma.
3
24
381
Wyjeżdżamy z przedwojennego Polesia, żegnając się tamtejszym przysłowiem - niedźwiedź się nie myje a zdrowy. Nie jest to z mojej strony żadna uszczypliwość wobec tamtejszego mikroświata, ponieważ standardy higieniczne na polskiej wsi międzywojennej były mniej więcej podobne. I
20
21
384
Taki dzisiaj przypadkowo usłyszałem fragment rozmowy. Parafrazując brzmiał on tak - na wsi śmieją się, że gospodarkę przepisywali, ale już nie robotę.
Dawniej starsi ludzie pracowali lub pomagali do kiedy mogli. A ich los i tak bywał zwyczajnie niepewny. Z jednej strony chronił
31
45
367
W dniu tak istotnym nie zapominajmy także o świętym Marcinie.
Na dawnej polskiej wsi uważano, że właśnie dzisiaj zaczyna się zima. Wszelkie prace polowe należało zakończyć bo ziemia musiała odpocząć. Rybacy kończyli połów i zwijali sieci, aby nie zaskoczyły ich przymrozki.
22
72
368
Zdjęcie majestatycznie starzejącego się przydrożnego krzyża, gdzieś na Białostocczyźnie, wpisuje się swą tonacją w szarość dzisiejszego dnia.
11
27
362
Dźwięk ligawy ogłasza nam nadejście adwentu!
Dla najlepszego efektu należy grać nad studnią, tak aby dźwięk odbijał się od tafli wody.
Ta konkretna ze zdjęcia pochodzi z Łempic (województwo podlaskie). To jedna z nielicznych miejscowości gdzie tradycja wyrabiania oraz grania na
14
44
362
Dawniej mieszkańcy wsi, w Wielki Piątek na znak żałoby, zachowywali się tak jakby w domu przebywał zmarły. Mówiono przyciszonym głosem, zasłaniano lustra oraz zatrzymywano zegary.
Przy Grobie Pańskim zaciągano straże. Południowo wschodnia Polska może się poszczycić tymi
13
59
360
Pewnie zdarzyło się Wam zaobserwować tego typu otwory w kościelnych murach. Skąd się wzięły i czemu służyły? Teorii było kilka, ale próbę czasu przetrwała właściwie tylko jedna. Pomijając lokalne legendy o duchach, należy także zapomnieć o znakowaniu w ten sposób cegieł przez
11
59
352
można już było zbierać szczaw czy lebiodę i wypatrywać pierwszych darów lasu. Aby okres największego głodu był możliwie jak najbardziej znośny do przetrwania przez cały rok gromadzono WSZYSTKO co się dało.
Wielki post był koleją rzeczy a nie wyborem jak dzisiaj. I tak na
2
11
349
zależności na Spiszu. Chociaż w praktyce pewne obowiązki wynikające z dotychczasowych umów miały funkcjonować jeszcze do 1945 roku. Zniesienie stosunków pańszczyźnianych 1848 roku na obszarze zaboru austriackiego nie objęły wszystkich włościan po równo. Nie wchodząc w szczegóły
5
5
344
Na tytułowym zdjęciu autorstwa Chrisa Niedenthala, które wykonano w okolicach Krynicy, dziecko śpi sobie w prowizorycznej kołysce. Być może chwilę temu owa bujanka posłużyła jako nosidło.
Noszenie dziecka w chuście (jest to praktykowane jak świat długi i szeroki) na dawnej wsi
11
35
349
Gdzie Rzym, gdzie Krym - ten powszechnie znany i używany frazeologizm był ongiś dłuższy. A budynek, który widzicie na zdjęciu miał z nim bezpośredni związek. To ostatnia z karczm babińskich, która w roku 1910, choć w ruinie, zdążyła jeszcze stać się bohaterką niniejszej
12
57
341
Wracając do "Chłopów", warto dodać, że strój łowicki jest jednym z bogatszych i najlepiej rozpoznawanych strojów ludowych w Polsce.
Mała ciekawostka - już w 1933 roku National Geographic zamieścił relację wraz ze zdjęciami z procesji Bożego Ciała z terenu regionu łowickiego,
9
20
337
gościa ukazał się smutny widok 13 osobowej rodziny, gdzie młodsze dzieci, z powodu braku cieplejszej odzieży, siedziały powiązane w workach na sieczkę.
Wielkanoc była swoistą nagrodą za trudy, ale nie kończyła problemu z deficytem jedzenia. Co prawda wraz z nadejściem wiosny
3
10
322
Tego mężczyznę być może poniosła tylko "ułańska fantazja", ale dawniej istniał zwyczaj przedweselny kiedy to swat/starosta wjeżdżał bezpośrednio z zaprosinami do domu. Bywało tak np. na Kaszubach gdzie nie zastawiano meblami głównej izby aby - jak mawiano - swat mógł na koniu
7
36
315
Na dawnej wsi, żadna kobieta wiedząc, że jest w ciąży nie odważyłaby się wejść na pole. Mogłoby to spowodować wyjałowienie ziemi.
Będąc w ciąży kobietę obowiązywał cały katalog wszelakich zakazów. Od rozpoznania aż po wywód kobieta przynależała niejako do orbis exterior i była
40
38
319
Dziewierz, zełwa, paszenog...
Dawniej aranżowanie małżeństw było na porządku dziennym. Łączyły się w jedną wspólnotę dwie wspólnoty krewniacze a to wymagało społecznego potwierdzenia między innymi poprzez obyczaj okołoweselny. Zmowiny, zrękowiny, zdawiny, oczepiny, przenosiny,
37
51
314
rezultat był taki, że ci, którzy nie posiadali wystarczającej ilości ziemi bądź bezrolni wchodzili w zależność feudalną względem właściciela dóbr. Oczywiście wolność osobista dotyczyła wszystkich i po wypełnieniu umowy można było bez przeszkód odejść.
Żelarz oznacza w Polsce
3
5
308
Marzenie wszystkich dzieciaków spędzających wakacje.
Na międzywojennym Polesiu można sobie było zamówić (za niewielką opłatą) budowę tego typu słomiano-trzcinowego-wyglądem przypominającego mrowisko-schronienia zwane kuryniem. Używali go rybacy zajmujący łowiska nad bagnami,
10
25
306
Przed wojną mieszkało tu blisko pół tysiąca osób. Miejscowość posiadała pocztę, posterunek, urząd stanu cywilnego, szkołę, przedszkole, remizę strażacką, karczmę, dwie kuźnie i dwie świątynie. Pierwszą wybudowaną w 1579 roku i drugą z 1900 roku. Dzisiaj w tej-według przypuszczeń-
4
43
311
Nierzadko małe gminne miasteczka mogą poszczycić się czymś wyjątkowym, najstarszym, jedynym zachowanym, największym, etc.
Stoję właśnie pod pomnikiem (wzniesionym w 1763 roku) Stefana Czarnieckiego w Tykocinie. Wygląda na to, że to drugi najstarszy świecki figuralny pomnik w
17
45
310
Polesie, rok 1936. Trwa właśnie wyrób jednego z najbardziej archaicznych typów obuwia. Łapcie, tam zwane zapewne postołami były wówczas w szerokim użyciu. Nosili je wszyscy. Zakładano je na onucę i przewiązywano sznurkiem. Było to obuwie nietrwałe i czasami ulegało zepsuciu już
15
23
307
Na pierwszy rzut oka trudno uwierzyć, że zdjęcie wykonano w latach 90tych zeszłego wieku. Na drugi rzut oka widać jednak nadciągające osiedle. To Ursynów a Wolica, dawna wieś szlachecka jest dzisiaj jego częścią. Obecnie na tych terenach znajduje się między innymi pole
16
33
303
Pierwsze nabożeństwo majowe w Polsce odprawiono w 1838 roku w Tarnopolu. Kolejne były Warszawa, Kraków i Włocławek. Warto wspomnieć o roli księdza Karola Antoniewicza, który w 1850 roku wydał zbiór w skład którego weszło 17 pieśni maryjnych ("Wianeczek majowy") w tym znany do
12
58
307
Podczas wciąż praktykowanych na Kaszubach tzw. pustych nocy, gdzie oprócz modlitw, śpiewów oraz czuwania, wg relacji reprezentantów starszego pokolenia, które w swej pracy przytacza ks. J. Perszon, jeszcze jakiś czas temu przyglądano się bacznie czy przypadkiem zwłoki nie
13
24
305
Ten rybak z Kuźnicy zapewne jadał wrony, czasem mewy a może także i mięso zelinta czyli mięso focze. Nawiasem mówiąc potrawy z mięsa foczego uważano za dania postne.
Wrony jadano najczęściej wiosną kiedy to ptaki w dużych masach przelatywały nad półwyspem helskim. Ustawiano
27
35
308
grano wspomnieniem stosunków żelarskich na Spiszu chociaż ich ocena nie jest do końca jednoznaczna. Wszakże wielu najbiedniejszych dzięki żelarce mogło po prostu jakoś tam funkcjonować.
1
4
299
opieką niewiele starszego rodzeństwa, w trakcie prac polowych spędzały czas właśnie w taki sposób. Dopóki trwała tradycyjna kultura ludowa, pilnowano także aby jakiś podstępny demon nie porwał dziecka lub nie zostawił podmieńca.
4
8
300
Dobrze jest wyjrzeć przez piękne okno. A na Podlasiu wciąż takich nie brakuje.
Dawniej, bo jeszcze w XIX wieku okna miały niewielką powierzchnię, ale w XX wieku a szczególnie po I wojnie światowej wstawiano już wyraźnie większe okna, bardzo często w układzie jak na zdjęciu.
7
28
298
Patrząc na to zdjęcie, przypomniał mi się pewien aspekt z dzieciństwa, takiego już bardziej świadomego pod koniec lat 80-tych.
1.
-Kto chce się napić mleka prosto z bańki?
I kto lubił ten pił (no chyba że kozuch).
- Jagody, prosto z krzaka.
- Jabłko wytarte o spodnie. A
44
31
299
Martin Martinček jest autorem tego przepięknego zdjęcia, wykonanego w latach 60tych ubiegłego wieku. Oglądając je, nie sposób nie napisać kilku słów o statusie ontologicznym dziecka w rozumieniu tradycyjnej kultury ludowej.
Jak pisał F. Dostojewski "Dzieci, póki są dziećmi […]
2
34
297
Jazda na rowerze to obecnie zajęcie raczej neutralne. Oczywiście znajdą się i tacy, dla których rower to atrybut tożsamościowy. Z drugiej strony jednak, jeszcze całkiem niedawno temu (początek lat dwutysięcznych), dla niektórych rower był synonimem wstydu - rowerem to się na wsi
19
23
299
Zwyczajów związanych z budową domu jest/było całkiem sporo. Pewnie kiedyś o tym napiszę. Ale tymczasem chodzę sobie wokół popadającego w ruinę, niegdyś całkiem udanego domu, aby zerknąć pod najniższą belkę zrębu budynku, no i..., tak są! Monety - peerelowskie złotówki. Sądząc po
2
14
292
Zawsze podziwiałem krzepę oraz wytrzymałość starszych wiejskich kobiet. Pewne jej przejawy można dostrzec nawet bez potrzeby zaglądania na teren gospodarstwa, gdzie ciężkich prac fizycznych do dzisiaj pozostało całkiem sporo.
Jeśli przyjąć, że ta staruszka niesie pojemnik na
24
28
294
Skoro ostatni, króciutki przecież wpis o krzyżu arma Christi spotkał się z takim zainteresowaniem, zatem dzisiaj tekst o krzyżach i kapliczkach w kontekście pytań - gdzie i dlaczego.
9
47
293
chłopa pańszczyźnianego. Na innych obszarach monarchii austro-węgierskiej pojęcie to funkcjonowało podobnie.
Ludzie którzy zgadzali się zostać żelarzami przykładowo za otrzymanie domu i 3 mórg ziemi musieli odpracować około 140 dniówek rocznie.
W okresie PRL-u celowo
5
6
289
Dobrze jest wyjrzeć przez piękne okno, ale czy można przez nie przejść? Dzisiaj pewnie i tak. Szczególnie kiedy jesteśmy dziećmi i wolimy skrócić sobie drogę wyjścia, bądź gdy salwujemy się ucieczką przed starszym rodzeństwem.
Jednak w świecie dawnej kultury ludowej byłoby to
9
27
292
Jeszcze w latach sześćdziesiątych (sporadycznie) miał miejsce na Kaszubach piękny zwyczaj informowania księdza lub kościelnego o agonii jednego z parafian z prośbą, aby bito w dzwony. Dla innych był to sygnał do modlitwy w intencji moribunda. Mawiano wówczas, że "bratu dzwonią na
17
48
296
Jak wyglądało życie dzieci na polskiej wsi w drugiej połowie XIX i początkach XX wieku? To zależy. Chociaż generalnie rzecz ujmując - było trudne. Trudne dla nich jak i ich rodziców. Oczywiście innego nie znały, tak po prostu było i już. W rodzinach kmiecych żyło się,rzecz jasna,
10
47
286
O puszczaniu wianków, paleniu sobótkowych ognisk oraz poszukiwaniu kwiatu paproci każdy coś tam słyszał. Uzupełnijmy zatem obyczajowy wachlarz świętojański o kilka tych z drugiego planu.
Zebrane w wigilię święta zioła a także gałązki bzu, leszczyny, brzozy czy tataraku
3
35
286
Właśnie trwa tłuczenie jałowca w tzw. "kadłubku", być może na "psiwo kozicowe". Ktoś zapyta - a dlaczego kozicowe? Ano dlatego, że kozica to bacik wykonany z jałowcowej gałązki. Być może spotkaliście się także z nazwą "piwo kadykowe" (Warmia, Mazury). Kadyk to po prostu tamtejsza
13
29
276
Kim jest ów żebrak siedzący pod kapliczką? Czy jest to osoba, która poprzez swoje kalectwo lub wiek stała się niezdolna do pracy? A może to bezrobotny z miasta lub bezrolny chłop? A może tzw rajzer?
Przez cały okres II RP żebractwo było prawnie zakazane,ale osób żebrzących nie
15
37
285
Tego typu przydrożne krzyże to coraz większa rzadkość. To tak zwane arma passioni albo arma Christi, czyli Narzędzia Męki Pańskiej. Tego typu krzyże mogły być stawiane np. w okresie wielkiego postu.
11
58
281
O przednówku oraz głodzie, który mu towarzyszył już było, ale głód to także choroby. A na te często zapadały dzieci. Zjadając coś zupełnie niedojrzałego lub coś co tylko wyglądało niczym niewinny leśny owoc narażały się chociażby na silne zatrucia. Regularnie
10
35
279
Będąc w Przybudkach (gmina Narew) warto zrobić sobie zdjęcie z Europejskim Drzewem Roku 2022. Laureat dąb Dunin (imię nadane na cześć białoruskiego poety i dramaturga Wincentego Dunina-Marcinkiewicza), chętnie pozuje i jest zawsze fotogeniczny. Jak głosi legenda, miał wyrosnąć w
5
39
279
Dzisiaj po treningu zaplanowałem sobie małe piwko z korzeniami. A z tej okazji mała ciekawostka. W Polsce międzywojennej istniały automaty do piwa. Trzeba było tylko podstawić kufelek pod wybrany kranik i wrzucić 50gr (kufel jasnego). W latach 1933-1939 50gr można przeliczyć na
12
29
276
@Igor69028028
Dzieci były także inwestycją w przyszłość i zwyczajnie były potrzebne w gospodarstwie.Z dzisiejszego punktu widzenia faktycznie rozrywek było mało. Niemniej:wesela,chrzciny, w pewnym sensie stypy,święta religijne,spotkania na wspólne darcie pierza, wróżby, zaloty-trochę tego było
4
6
269
Ile mogło być roślin w bukiecie święconym w dzisiejszym dniu? Np. 63, bo tyle lat miała mieć Maryja w chwili Zaśnięcia.
Czy wiecie, że na Podlasiu sypie się dzieciom pierwszego dnia szkoły w książki, do piórnika, tornistra etc. mak, aby dobrze im szła nauka? Mak pochodzi
8
40
269
Zanim zaczęto wykorzystywać energię pary do obsługi kombajnów zbożowych, maszyny te były ciągnione przez zespoły mułów lub koni (wiek XIX). Granicę możliwości dla największych tego typu kombajnów miała wyznaczać liczba czterdziestu koni! Po prostu powożenie taką ilością zwierząt
10
38
274
Niejaki Jakub Kwietniewski w 1934 roku, przy pomocy tylko dwóch niewykwalifikowanych pomocników wybudował ten oto wiatrak, który działał jeszcze w 1962 roku. Koźlak powstał gdzie indziej, ale po wykupieniu przez Muzeum Chełmskie został przeniesiony.
Dawniej ludzie nieufnie
7
25
262
Pamiętacie niedawne wątki o chlebie?
A że pora śniadaniowa trwa to zilustrujmy przykładem dawny sposób wypieku chleba. Jeśli nie na liściu chrzanu to właśnie na liściu kapusty, który-co prawda niezbyt wyraźnie widać - odcisnął się na bochenku. Zdjęcie wykonała w latach
15
26
269
Wierzono, iż w tym czasie granica między światem żywych i zmarłych staje się bardzo cienka i należy oczekiwać odwiedzin zmarłych przodków. Ale tylko tych, którzy zmarli śmiercią naturalną. Aby nie urazić bądź nie skrzywdzić przybywających pewne czynności były surowo wzbronione.
8
29
265
Od wczoraj towarzyszą nam tzw. zimni ogrodnicy. Nazwa pochodzi od świętych patronów dni 12-14 maja, którymi są Pankracy, Serwacy i Bonifacy. Zimni ogrodnicy to zjawisko klimatyczne charakterystyczne dla środkowej Europy,polegające na zmianie cyrkulacji atmosferycznej a w związku
5
52
265
Spacerując, jadąc rowerem - jak tam lubicie - zwróćcie uwagę czy aby nie mijacie tego typu kapliczek. To mogą by�� tzw. latarnie umarłych. Niezwykle popularne w średniowiecznej Francji, z czasem dotarły i na polskie ziemie. Sytuowano je przy zabudowaniach klasztornych, ale
6
52
262
Coraz mniej w naszym krajobrazie stogów siana. Coraz więcej za to balotów, które się łatwiej przechowuje.
Stóg trzeba było umieć ułożyć aby się nie rozpadł przy silniejszym wietrze. W specjalnym podeście mocowano bal, wokół którego układano siano warstwami, które ubijano.
13
25
258