Ekoloji, doğa tarihi, hayvanlar, bitkiler hakkında yeni çıkan kitapları burada biriktirmeye başlıyorum. Bir nevi
#okumalistesi
. Siz de denk geldiklerinizi eklerseniz sevinirim.
Bundan 66 milyon yıl önce; ABD'de, Dakota civarlarında bir tepede oturmuş aşağı düzlükte gezinen dinozorları izliyoruz. Birkaç haftadan beri gökyüzünde minik bir güneş gibi parıldayan cisim bugün baya büyümüş. T-rex sürüsünün alfası da bu cismin farkında ve bir gözü hep onda.
Yukarıdakiler, termit; aşağıdakilerse, karınca. Aralarında birer sıra "askerleri" var; kendi işçilerini koruyorlar. Aralarında gözüken bir gerginlik yok. (hakkında düşünürken, insanlarla alakalı çıkarım yapmamaya çalışın. )
İki penguen grubu karşılaşıp kısaca muhabbet ediyor; sonra tekrar yollarına devam ediyor. Aralarından biri öbür gruba katılacak gibi oluyor ama başkası gelip çağırıyor. Acaba ne konuştular? Anne, babalar yumurta değişimi zamanı mı? Balıklar körfezde mi?
Ahtapotun rüyası! Görüntüyü çeken biyolog ahtapotun rüya gördüğünü düşünüyor; renk değiştirmesini gördüğü yerlere ve olayarlara bağlıyor. Mesela denizin dibinden yukarılara doğru çıkarken görünmemek için siyaha dönerlermiş. 🦑🖤
Yangında susuz kalan bir "çift kuyruklu paşa" kelebeği (Charaxes jasius) nasıl da kana kana su içiyor! Yangınla mücadele eden herkese tüm canlılar olarak minnettarız.
Deniz koyunu (Costasiella kuroshimae). 🤗 Bu arkadaşlar yedikleri alglerden klorofilleri alıp dolaylı olarak fotosentez yapıyorlar. Başkasının klorofilini (genel olarak plastidleri) alıp fotosentez yapmaya kleptoplasty deniyormuş.
Bir Cape kürklü foku bir cüce sperm balinasını kovalıyor. Evet, bazı balina türleri yunuslar kadar küçük olabiliyor. Balina yakalanmamak için siyah mürekkep benzeri bir sıvı salıyor; tıpkı mürekkep balıkları gibi. Ortalık bir anda karışıyor!
Alakarga'yı hatırladınız. Bu arkadaş, her sene kışa hazırlık olarak farklı yerlere 4000 meşe palamudu gömüyor, büyük çoğunu da rahatlıkla buluyormuş. Ölünce geriye binlerce tohum binlerce yeni ağaç bırakıyor. Elimizi çekersek doğa geri gelecek.
📷
@UniBogazici
'nde çektim.
8 yıl önce çekmişim; Manisa, Spil Dağı'nda yaşayan yılkı atları sürüsünün Alpha erkeği. Sürü kaçarken, o bana doğru gelip bu şekilde beklemişti. Kişnemeler de cabası.
Olaya bir de karınca açısından bakalım. Bir anda önüne kimyasal bir sıvıyla duvar çekiliyor. Zaten kokularla yönünü bulan bir hayvansın, bir anda afallıyorsun. Sıvının olmadığı yeri arıyorsun veya kurumasını bekliyorsun. Etrafıma zift dökseler ben de aynısını yaparım!
Dinozorların soyu 66 milyon yıl önce tükendi. Haklarında bildiklerimiz izleri ve fosillerden kaynaklı. Peki dinozorlar nasıl görünüyordu, mesela ne renktiler? Bu soruları yakın zamana kadar cevaplayamıyorduk. Ama artık renkleri hakkında bazı fikirlerimiz var. Peki nasıl?
Malumunuz Bergama Zeus sunağı Berlin'de. Aynı adlı müzede sergileniyor ama yıllardır restorasyonda. Yanına Bergama 360 diye yeni bir müze açtılar. Fotoğraf oradan. Devasal bir kubbede bütün şehri yaşarken görebiliyorsunuz: zaman durmuş gibi. Fotoğrafı büyütüp detaylara bakalım.
Cenaze olan evlerde akşam lamba açık bırakılır. Köyde bu ışık az da olsa dışarı aydınlatır. Bu ışık baykuşun avlanmasını kolaylaştırdığı için, evin yakınında gezer. Zamanla bu baykuş = cenaze çıkar bağlantısına dönüşmüş. Böyle böyle hikâyelerin birikimi. Bilirsek degişebiliriz.
Antik Yunan’da bilgeliğin, Antik Mısır’da uygarlığın, Osmanlı’da özellikle Mimar Sinan’ın sanatının sembolü baykuşlar nasıl günümüzde uğursuzluk sembolü oldu anlayamıyorum.
Bunun bir örümcek olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Eğer bu "örümceği" yakalamaya çalışan bir kuş olsaydınız, "örümcek kuyruklu engereğe" yem olma ihtimaliniz yüksekti. Dikkatli bakın. 🧐
Toros Dağları'nda lojistik ve teknik olarak dünyanın en büyük mağara kurtarma operasyonlarından biri yapılıyor bugünlerde. -1276 m derinliğiyle, Türkiye’nin en derin 3. mağarası olan Morca'da büyük bir şansızlık eseri -1120 metrede çalışan bir araştırmacı mide kanaması geçirdi.+
🤦♀️Şaka gibi! Bazı ördekler ağaçlarda yuvalıyor. Fotoğrafı çeken Laurie Wolf bir ördeği yuvasından çıkıp ağzındaki yumurtayı başka bir ağaca taşırken görmüş; bir şey rahatsız etmiş olmalı. Yumurtayı bıraktığı yer meğer baykuş yuvasıymış. Yavru ördek yumurtadan çıkınca durum bu!😊
Güvercingiller, imparator pengueni erkekleri ve flamingolar yavrularını "kursak sütü" ile besler. Kursaklarından salgıladıkları bu sıvı süte benzer. Buradaki kırmızı sıvı da o süt. İki flamingo yavruyu besliyor; biraz değişik bir tarz olmuş. 🦩🦩
Maalesef, göz göre göre bir felakete doğru ilerliyoruz. Tahminler bir bir çıkıyor. Geçen bir makale şöyle diyordu: "sonuçlar o kadar kötü çıktı ki, yanlış yapmış olmayı diledik."
Korkutucu bir tablo! Eğer iklim krizi sıcaklık ortalamalarını 3 derece arttırırsa (ki büyük ihtimal), Türkiye'de orman yangını çıkabilecek gün sayısı senelik 40 gün daha artıyor.
En sağdaki haritaya bakın: koyu kırmızı = yüksek orman yangını riski.
Dinozorlar nasıl bu kadar büyüyebildiler? Bu cüssenin enerji ihtiyacı için çok yemek gerekmiyor mu? Bu soruların cevabı yaşadıkları dönemin ikliminde gizli. Dinozorlar yaşarken dünya çok daha sıcaktı. Kabaca her yer tropikler gibiydi diyebiliriz; kutuplarda buz yoktu. +
Bu akışı
@SteveBrusatte
'nin "Dinozorların Yükselişi ve Çöküşü" adlı kitabının son bölümünden aldım (metne uymaya çalışarak, kısaltarak çevirdim. Hatası varsa bendendir). Maalesef Türkçesi yok. Maalesef dinozorlarla alakalı pek Türkçe kitap da yok zaten. Belki bu çevrilir.
Animasyonlu
#verig
örselleştirme idmanı olsun diye, son 30 yılda 3.5 üstü olan depremleri haritaya yerleştirdim. Ay ay ilerliyor ve depremler üst üste biniyor; bir yerde ne kadar çok deprem olursa orası kızarıyor. Sonuçta memleketin fay haritası çıkıyor.
#R
'da yaptım.
#dataviz
Yumurtasının içinde fosilleşmiş bir dinozor embryosu bulunmuş. 🤗
Tıpkı yumurtadan çıkmaya yakın dönemdeki bir kuş gibi duruyormuş. 70 milyon yıl öncesinden gelen bir fotoğraf gibi. Kaynak:
İklim ve biyolojik çeşitlilik krizlerinin fragmanlarını izliyoruz. Hemen harekete geçersek ikisini de engelleyebiliriz! Arka arkaya gelince insanın umudu azalıyor ama halen bir şansımız var.
Bayıldım! Bugün yayınlanan kara delik fotoğrafını hazırlayan görüntüleme ekibinden Katie Bouman'ın fotoğrafı kendi bilgisayarında gördüğü o ilk an! Ne heyecanlıdır!
Pek de değil aslında! Bu görüntüler bir dronla çekilmiş ve hayvanlar drondan kaçmaya çalışıyor. 1:20 civarında yavrunun kayması, dronun yaklaşınca korkmasından. Keza yavru yukarı çıktığında da topukluyorlar; drondan kaçıyorlar. Dediklerime dikkat ederek tekrar izleyin.
Bu ay itibariyle, İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü (
@itu_aybe
) öğretim üyesi kadrosuna katılmış bulunuyorum. Yapacaklarımız için heyecanlıyım! 🦇
🐙Şu ana kadar gelmiş en ilginç
#HangiT
ür kaydı olabilir!
Uzmanlar türünü "battaniye ahtopotu" olarak yorumluyor. Türkiye'de nadir görülen bir tür. Yaşasın
#Vatanda
şBilimi! Gözlemi yapıp paylaşan Emre Bey'e (
@FBSAGITTARIUS
) ayrıca teşekkürler.
Gelincik, tam yavru tavşanı avlayacakken anne tavşan koşup yetişiyor. Yavru kurtuluyor; annenin yavruyu sakinleştirme çabası ne kadar benzer değil mi? Gelincik çok ufak bir yırtıcı ama kendinden birkaç kat büyüklükteki hayvanları yakalayabiliyor.
Bu arkadaşlara denk geldiniz mi? 3'ü yavru 15 filden oluşan bu sürü yaklaşık 15 ay önce yürümeye başladı ve 500 km yürüdüler. Bu göçün sebebi ne, hedefleri neresi bilinmiyor. Uzun zamandır hiç dinlemeden ilerleyen sürü dün güzel bir uyku çekmiş. 🤗
Bu köpek arkadaş havuzdaki topu neredeyse hiç ıslanmadan alıyor.
Aklıma gelen soru: "hayvanların ne kadar zeki olduğunu anlayabilecek kadar zeki miyiz?"
Bilime iş işten geçince başvuruyoruz. Pandemi çıkınca doktor takip ediyoruz, yangından sonra orman uzmanı... Bu sefer bir sonraki problemi tahmin edip erken davransak.
Son birkaç haftadır, sabah akşam bu arkadaşın yolunu gözlüyordum; sonunda bu akşamüstü tanıştık. 🤗 Marmara Denizi'nde hâlâ su samurlarının yaşadığını görmek sevindirici!
#hangit
ür
İstanbul'da yaşayan herkes en az bir defa kuş göçünü izlemeli! Fotoğraftaki "küçük orman kartalı" gibi yüz binlerce yırtıcı kuş her sene İstanbul üzerinden geçiyor; büyüleyici bir deneyim. Cumartesi Sarıyer'de çektim.
"Leylek gördüm formuna" yaklaşık 140 kayıt girildi! Kayıtların haritadaki dağılımı böyle gözüküyor. Basit bir formla bu kadar güzel veri toplanması çok güzel. Buna devam edelim; beraber geliştirelim.
Siz de gözlemlerinizi şuradan girebilirsiniz:
Bir makale okuma grubumuz var. Ekoloji, iklim ve biyolojik çeşitlilik konularında bilimsel makaleler okuyoruz. Okuduklarımızı buradan da paylaşayım mı?
@SteveBrusatte
Doğa tarihi ne kadar ilginç aslında, değil mi! Yeter ki güzel bir dille anlatılsın (her şey gibi :) ). Ben kitabı zevkle okudum; umarım bir nebze yansıtabilmişimdir.
"Ölü ağaçların doğadaki önemli rolü" posterini Türkçeye çevirdik. Kampüsteki devrik ağacın yanına yerleştireceğiz. Her 10 karasal canlı türünden 1'i yemek/üremek/yaşam alanı için ölü ağaçlara muhtaç.
Posteri hazırlayan
@jeroenhelmer
ve
@ARKNatuur
'a destekleri için teşekkürler.
Hiç duymadığım bir kedi türü: Çin dağ kedisi.
İlk kafayı uzatış sahnesine bayıldım. :)
Tilkiye kabarması, kameraya pati atması hep klasik kedi hareketleri.
Read about the first-ever discovery of an active den of one of the most poorly known cats in the world - the Chinese Mountain Cat (Felis bieti). Brilliant work by ShanShui Conservation Center at Peking University
@PKU1898
Fotoğraf çok net değil ama öyle bir ana denk gelmiş ki, sanki sakalar kanat çırpmadan torpido gibi uçuyor gibi duruyor. :) Geçtiğimiz hafta sonundan.
EN: Goldfinch torpedoes.
Soldakiler arıkuşu, sağdakiyse yalıçapkını. İki türü de İstanbul dahil, Türkiye'nin birçok yerinde görmek mümkün.
Instagram'da sorduğumda birbirleriyle karıştırıldığını gördüm. Karşılaştırma olsun diye yan yana koydum. Arıkuşlarını Sarıyer, Yalıçapkını'nı Mersin'de çektim.
Flu tv'de Serhan Bali'yi (
@serhanbali
) dinlerken kirazkuşuna denk geldim. Meğer Beethoven'un meşhur 5. senfonisi, kirazkuşunun ötüşünden esinlenmiş. Ta ta ta taaaam. Merak eden olursa diye arka arkaya ekledim. Kuşlar heryerde. :)
@flutivi
Doğru haber: Karadeniz'de (veya Japonya'da) yakalanarak Muğla'ya getirilen yunuslar, insanların eğlenmesi için zor koşullarda tutsak edilerek insanlara komik gelen hareketler yapması için eğitildi. Yunuslar bu hareketleri yaparken bir grup insan etraflarında horon tepti.
@SteveBrusatte
.
@SteveBrusatte
Thanks for your exiting book; really enjoyed it! I prepared a thread in Turkish as a snapshot of the last chapter. I hope to see your book's Turkish translation as well.
Her izlediğimde ağzım açık kalıyor! Bir kar leoparı kovaladığı yaban keçisiyle beraber metrelerce uçurumdan aşağı düşüyor! Sadece bir aksiyon sahnesi olarak değil, bir hayatta kalma mücadelesi olarak da izleyin. İki tür için de çok zorlu yaşam şartları.
Doğa gerçekten çok acayip! Moray müren balıklarının iki çenesi varmış; biri gırtlağa yakın bir yerde. Avını yakalayınca "alien" gibi uzanıp, içeri çekiyor. 🧐
Görseli, Smithsonian Kanalı hazırlamış.
Yavru kuş buldum haberleri gelmeye başladı. Yavru görürsek ne yapmak lazım hatırlayalım. Öncelik yavruyu yuvaya veya kedilerin ulaşamayacağı bir yere koyup anası geliyor mu diye izlemek. Yerde gezen yavrular olabilir, yara/tehdit yoksa dokunmayın! Kaynak:
Çalıkuşu adını duymuşsunuzdur ama böyle bir tip olduğunu biliyor musunuz? Bugün Kozyatağı'ndaki Kriton Curi parkında sesini kaydetip, Collins'teki çizime ekleyip video yaptım. Her cümlesinde "tivitiüüü tivitiüüü tivitiüüü tivitiüüü" deyip sonra farklı bir şekilde bitiriyor. 🧡
Vay be! 99 milyon yaşında bir dinozor kafatası bulunmuş ama boyu sadece 12 mm; bir sinek kuşu kadar. Hem de bir kehribar içinde; ne kadar güzel saklanmış. Minik dişleri de varmış; kuşların atasında görülen bir özellik. Minik uçan dinozorlar? 😍
Doğaya zarar veren yanlış 1 yayın.
1) Kızıl kuruklu değil - kızıl şahin.
2) Araba fiyatına satılıyormuş - hedef gösterme
3) Uyuşturucu ticaretinde kullanıyormuş 🤦♀️
4) Nesli tükenmekte değil, hatta büyük kısmı Türkiye'de yaşıyor.
Bu yayınlar doğaya doğrudan zarar veriyor!
Şöyle bir selfiem olsun isterdim!
Bir yandan da hüzünlü bir foto. Fotoğrafı çeken Mathieu Shamavu, Kongo Cumhuriyeti'ndeki Virunga Millî Parkı'nda koruma görevlisi olarak çalışıyor. Dünyada sadece 1000 tane dağ gorilinin kaldığı tahmin ediliyor; bunların 3'te 1'i Virunga'da.
Bir orkide peygamber devesi. Kıpırdamadan bir yaprağın üstünde oturup sineklerin, böceklerin üstüne konmasını bekliyor. Doğada kamuflajla avlanan türlere güzel bir örnek.
Dün gece bir aydınlanma yaşadım. Bu fotoğraftaki arkadaş bir "saka." Ama bu türe niye saka deniyor hiç düşünmemiştim. Saka; "evlere, çeşmeden su taşımayı iş edinmiş olan kimse" olarak tanımlanıyor (TDK). Arada bir bağlantı olacağını hiç düşünmemiştim! +
📷 Francis Franklin
Bir filmde görsem "biraz abartmışlar, böyle canlı olmaz" derim; ama var.🤷 Tüylü deniz yıldızı deniyor; bir hayvan türü. Deniz yıldızları, deniz kestaneleri ve deniz hıyarları ile aynı gruptalar. "Crinoid" diye arayabilirsiniz.
Kuşlar haricindeki tüm dinozor türleri yok oluyor. 😪
Tüm tarih boyunca bu çapta yaşanan 5 büyük yok oluş var. Dinozorlar 5.'de yok oluyor. Böyle giderse 6.'yı görmek de bize nasip olacak. Sonra Dünya, doğa yine toparlanacak ama o süreç çekilir mi bilemem.
Yavru sezonu geliyor. Her gördüğümüz yavru kuşu almamız gerekmiyor. Ailesi etrafta olabilir. Yavru bir kuş bulunca ne yapmamız gerekiyor hatırlayalım. 👇
Ay tutulması sırasında çektiğim fotoğrafları birleştirdim, şöyle bir şey oldu. Başlangıçta hava biraz bulutluydu ama tutulmadan sonra hava açtı.
My
#lunareclipse
photos stiched together:
Yüksek lisans, doktora, postdok yapanlar; kendinizi eksik, bilgisiz, donanımsız hissediyorsanız büyük ihtimalle yanılıyorsunuz. Aslansınız, kaplansınız! Böyle hissetmemize sebep olan sistem ve kişileri sonra konuşuruz. Yalnız değilsiniz.
Çam ağacı değil G. Afrika'da yaşayan bir çalı: Protea nana. İlginç yanı, tohumu olgunlaştıktan sonra yere düşmek yerine çalının üstünde kalıyor. Ne zaman bir yangın çıkarsa ya da çalı artık ölürse, o zaman toprağa düşüp yeniden yeşeriyor. Yangınlı ortama karşı bir adaptasyon.
Bu yazdıklarım tamamen hayal ürünü değil. Tabii ki tam olarak neler yaşandı bilmiyoruz ama bundan 66 milyon yıl önce bir meteor ya da kuyruklu yıldız Dünya'ya çarptı.
JF1 asteroidi Dünya'ya çarpacak mı haberleri çıkınca, bu aralar üzerine okuduğum bu çarpışmayı yazayım dedim.
Koronavirüs salgını, tıbbın yanında ekoloji ve evrimsel biyolojinin ne kadar da gerekli olduğunu gösteriyor. Hastalığın yayılmasının modellenmesi, virüsün sekanslanıp potansiyel hayvan kaynaklarıyla karşılatırılması gibi. Aynı ihtiyacı "iklim krizi" şiddetlendiğinde de göreceğiz!
Kuzey Buz Denizi'ndeki Kolyuchin Adası'nda kutup ayıları terk edilmiş bir araştırma istasyonuna yerleşmiş. Doğa geri gelirse nasıl görünüre güzel bir örnek olmuş. :) Fotolar: Dmitry Kokh -
2007'de yayınlanan bir makale Avustralya'daki yangınların etkisinin her sene giderek artacağını ve bunun 2020'den itibaren hissedileceğini söylemiş. Bugünkü durum ortada! İklim krizi için neler öngörülüyor bir an önce bakmak lazım; sonra "aaa bunu demişler" olmasın.
Man, I wish there was some reputable Australian institution that could have predicted these sorts of climate change impacts. Maybe like
@CSIRO
? They even got the year spot on...