Për Shqyptarë, si jemi na,
Turk e shkja te dy janë nja;
Pse të dy, si turk si shkja,
Ne me sy s’duan me na pa.
Edhe janë për ne të huajë.
Gjind qi as vedit, as tjetërkujë
Nuk janë t’zot ni t’mirë m’a sjellë,
As për dije e mendtë të kthellë.
-Gjergj Fishta
“Në rast se ata (Evropa) nuk na duan në një shtet më vete, pasi thonë se shqiptarët qenkan muslimanë, atëherë na kristianët do t'i shkriejmë kryqet tona dhe do t'i bajmë fishekë me mbrojtë vllaznitë tanë muslimanë shqyptarë!”
Marie Tuçi, mësuesja 22-vjeçare që vdiq nga torturat e tmerrshme në kohën e sistemit komunist në Shqipëri, duke u bërë kështu e vetmja grua që renditet në mesin e 40-të martirëve të parë të kishës katolike shqiptare.
Pra, mallkue njai bir Shqyptari,
qi këtë gjuhë të Perëndis’,
trashigim, që na la i Pari,
trashigim s’ia len ai fmis;
edhe atij iu thaftë, po, goja,
që përbuzë këtë gjuhë hyjnore;
qi n’gjuhë t’huej, kur s’asht nevoja,
flet e t’veten e lèn mbas dore.
Nëpër shekuj i luajtun në të gjitha Logjet e Malësisë së Madhe, te kisha e Trieshit, Grudës, Kojës, te Kroni i Traboinit, në Qye të Dolecit, në ShMark të Kastratit, në Tërgaj e Vitojë, në Shkrel, në Kelmend , “Kërcimi shqip” ose “ Kcim Malsorçe”.
Më në fund, Xhubleta pranohet në trashëgiminë e vlerave shpirtërore të Botës
Xhubleta ka përfaqësuar dhe përfaqëson veshjen malësore, madhështinë dhe ceremonialitetin, bukurinë dhe ashpërsinë, stilin dhe delikatesën e një veshjeje që erdhi për të mbetur një monument kulture,
Angje!Ne tu mbushtë mëndja me u martue e ke lejen teme por mos me më harrue. Por amanet fëmijët. Të kam dasht me shpirt deri tash në çast të mrame të jetës teme. Edhe në atë jetë do të lutem për ty. Amanet mos u mërzit për mue por shikjo fëmitë. Ju puth me mall për herë të fundit
Ndihmò, Zot, si m’kè ndihmue!
Pesëqind vjet kishin kalue
Çëse të buk’rën ketë Shqipni
Turku e mbate në robnì,
krejt tu’ e là t’mjerën në gjak,
frymën tue ia xanun njak,
e as tu’ e lanë, jo, dritë me pà:
Më 14 Nëntor 1908, filloi Kongresi i Manastirit me qëllim të standardizimit të alfabetit shqip, që zgjati deri më 22 Nëntor. Ky Kongres është një nga ngjarjet më madhore të historisë së kulturës dhe kombit tonë!
Në foto komisioni bërthamë i Kongresit. Ulur nga majtas: Gjergj
E dashtuna Angje!
Të lutëm me mi ba hallall vuajtet që të kam shkaktue.
Të lutem me mu interesue për eshtrat të mos më harrojsh për kurdoherë. Me mi marrë eshtrat e me mi çu në një varr. Kam me vedi një teneqe me emnin tem, me të mundësh me më njoftë.
O moj Shqypni, e mjera Shqypni,
Kush te ka qitë me krye n'hi?
Ti ke pas kenë një zojë e randë,
Burrat e dheut të thirrshin nanë.
Ke pasë shumë t'mira e begati,
Me varza t'bukura e me djelm t'ri,
Gja e vend shumë, ara e bashtina,
Me armë të bardha, me pushkë ltina,
Ku n'breg t'Cemit rritet trimi
me zbardh, Shqipe, zanin tand,
e ku Drinit a burimi
që shpërndahet kand e kand.
Geg' e tosk', malsi, jallia
jan' nji komb, m'u da, s'duron;
fund e maj' nji a Shqipnia
e nji gjuh' t'gjith' na bashkon.
“E dashtuna Angje e fëmijë!
Më kanë nda nga shokët për me më ekzekutu. Nuk po më dhimet jeta vetëm se ju po ma mërzisni shpirtin.
Mos u mërzit për mue vetëm m’i rrit fëmijët me hir të Zotit. Amanet babën e mos i trego për mue
Bash ku rrinë shqipet e Malit
Ka pas kenë kulla e Prek Calit.
-Nese mund t’a vini re, Prenk Cali ndodhet në ballkonin e kullës, së bashku me bashkëshorten.
I përjetshëm qoftë kujtimi i Simon Dedvukaj, Mon Gjonbalaj, Rrok Camaj edhe i gjithë viktimave të pafajshme të 11 shtatorit!
9/11, të kujtohet, e të mos harrohet!
E dashtuna Angje!
Jam lidh kamsh e duersh. Edhe pak orë me kanë mbet me jetue. Mëndjen e kam te ti e fëmija që nuk mujta më ju gëzue. Tashti më kanë pikëllue shumë fytyrat tuaja që më dalin parasysh e smë lanë me dekë… banu e fortë. Marku!
Kisha e Tuzit tue u ndertue, viti 1936.
Me themelimin e famullisë së Tuzit në vjetin 1929, pader Marjan Prelaj erdhi prej Traboinit në Tuz, dhe iu përvesh punës. Pader Marjani ka shkrue në dorëshkrim nji kronologji / historiat / për famullinë e Tuzit,
Një pjesë e shkurtë ku malësorët e Malsisë sot kujtojnë kohën e veshtirë të malësorve më parë! Këto vënde jan plotë histori. Jan të fituara me gjak e të ruajtuna me gjak!
E kujtojmë në 94 vjetorin e vrasjes së tij në pabesi nga ana e armiqve shekullorë, etnologun, shkrimtarin, arkeologun, klerikun Atè Shtjefën Gjeçovin!
“Mua edhe mund të më vrasin, por gjuhën dhe kombin shqiptar nuk do të mund t'i vrasin kurrë.”
Át Shtjefën Gjeçovi, OFM
Letra e fundit e Mitrush Kutelit shkruar së shoqes Efterpisë përfundon me këtë fragment të dhimbshëm:
Fëmijët i porosit ta duan vendin dhe gjuhën tonë gjer në vuajtje.
Të mos u shqasë zemra kundër Shqipërisë as kur do të vuajnë pa faj.
Atdheu ësht atdhe,bile atëhere kur të vret.
FJALET E QIRIRIT
Në mes tuaj kam qëndruar
e jam duke përvëluar,
që t'u ap pakëzë dritë,
natënë t'ua bënj ditë.
do të tretem, të kullohem,
të digjem, të përvëlohem,
që t'u ndrinj mir' e të shihni,
njëri-tjatërin të njihni.
Ên kjoft se âsht krim m’i shêrbye atdheut me tanê zêmrên e me qêllime tê pastra; ên kjoft se âsht gjâ e keqe me punue pêr g’juhën shqype, e me hi ên mrênsinê e sajê; ên kjoft se âsht faj me edukue rininê ên frymen e idealeve ma t’nâlta shqyptare; ên kjoft se vuan pêr popullin
Kujtojmë sot 6 prillin e vitit 1911, periudhë e Kryengritjes së Malësisë së Madhe e ngritjes së flamurit. Malësorët e udhëhequr nga Ded Gjo Luli dhanë edhe jetën per komb e shtet shqiptarë. Për këtë flamurë ishin betuar prijësit e 7 bajrakëve të Malësisë, Hot, Grudë,
Varrezat në Qye të Dolecit - Vuksanlekaj / Malsi e Madhe
Diku rreth 30 varreza të gdhendura në gurë, të larta prej 1 m deri 1,50 m, të kthyera me kokë nga perëndimi. Gdhendja është bërë në pjesën e përparme dhe të pasme, si edhe në vetë pllakën mbuluese.
52 vjet të Besëlidhjes së Malesisë
Më 28 qeshor të vitit 1970, në Tuz, u mbajt Kuvendi i pergjithshëm i malësorëve, në të cilin u soll vendimi për zhdukjen e hakmarrjes në Malesinë e Madhe, pjesa në Malin e Zi.
Në jetën e përditshme te ilirët një rol të rëndësishëm luajtën edhe disa vegla dhe objekte shtëpiake, njëra ndër to është edhe Kakini.
Kakini së pari nxehej mirë mbi zjarr, mandej prushi dhe hiri i nxehtë hiqej nga vatra, kurse në bazën e nxehtë vihej brumi i cili
Liria - Ndre Mjeda
O shqipe, o zogjt' e maleve, kallzoni:
A shndrit rreze lirie n'ato maja;
mbi bjesh' t'thepisuna e n'ograja,
ku del gurra e gjëmon përmallshëm kroni?
A keni ndie ndikund, kah fluturoni
ndër shkrepa, me ushtue kangën e saj?
BACA KURTI
Baca Kurti burrë shqiptar
ishte i nershëm dhe faqe bardhë.
Iljaz Pasha i çueka fjalë
ne Lidhjen shqiptare të Prizrenit me dalë.
N’kuvend burrat kanë pleqnue
turkun vendit me e largue
që shqiptaret të jetojnë n’liri,
se s’mund të jetohet në robëni.
PORTRETI I NJË MALSORI
Në shpinë - një barrë
Në kraharor - një varrë
Në sy - një lot
Në zemër - një barot..
Këmbëzbathur ecën
Rrugës zikzake të malit:
“A t’ja zë pritën hasmit
A t’i blej abetare djalit”?
Në foto;
Lekë Shabi Gojçaj dhe Tom Nika i Hotit 1942.
Çun Mula (1818-1896)
Ai ishte pjesëmarrës aktiv në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit (1878) dhe në të gjitha aktivitetet diplomatike dhe betejat luftarake në mbrojtje të trojeve shqiptare.
“Atdheu nuk janë malet, fushat e prrojet kot:
Atdheu asht e drejta jote, familja, nderi yt, puna e djersa jote.
Kush nuk des për kto nuk des për kurgja tjetër…”.
At Zef Pllumi
Në këtë ditë para 112 vitesh, këtu në Cjepurr ran dëshmorët e parë të Kryengritjes së Malsisë.
Lavdi deshmorve te Cjepurrit dhe të gjith deshmorve të kombit!🇦🇱
Si s’të desha pak më shumë
Unë e desha përtej vdekjes,
Ashtu dashurova unë
Edhe prap s’ia fal dot vetes:
Si s’e desha pak më shumë…
Pak më shumë ku shpirti thyhet,
T’i them ndarjes: – Prit, ca pak…
Të gënjejmë mallin që s’shuhet,
Kujtimin të gënjejmë pak.

Tiranë, 1925.
Krerë të malësive të Veriut, gjatë rrugës për në mbledhjen e parisë dhe bajraktarëve të krahinave të Veriut të Shqipërisë, thirrur nga Presidenti i Republikës, Ahmet Zogu.